Bron: LC.nl
Proefabonnement Leeuwarder Courant? Al vanaf €1,00 per/week!

Theo Tjepkema, oudste atletiektrainer van het land, stopt: ‘By min waar gewoan de súdwester op ‘e kop’

Theo Tjepkema op sportpark Nijlan bij het beeld ter herinnering aan topsprintster Foekje Dillema. De twee hebben vlak na de Tweede Wereldoorlog nog samen getraind. Foto: Henk Jan Dijks

Sommige mensen zijn na tachtig tellen sporten al moe. Theo Tjepkema sportte tachtig jaar onvermoeibaar door. De Leeuwarder (88) is nu gestopt, als oudste atletiektrainer van het land. ,,By min waar gewoan de súdwester op ‘e kop.’’

Of een lintje misschien leuk zou zijn? ,,Gjin sprake fan!’’, zei Theo Tjepkema (88) ferm toen hem voorzichtig werd gevraagd of hij een koninklijke onderscheiding zou waarderen. Hij zou daar na een halve eeuw trainerschap zeker voor in aanmerking komen, ,,mar ik bin absolút net foar it keningshûs. Dan kinst sa’n lintsje ek net akseptearje, of wol dan?’’

Nee, dan liever de waarderingsspeld plus oorkonde van de Atletiekunie én niet te vergeten een schitterend portret van trainer Theo, opgebouwd uit meer dan 650 kleine foto’s. ,,Dêr bin ik echt hiel wiis mei. Dat hie ’k net krigen as se myn wurk net wurdearje soenen.’’

‘Werk’ was het geven van trainingen echter nooit voor Theo Tjepkema, in 1950 noordelijk kampioen op de 800 meter. Vijftig jaar achtereen, drie keer per week, fietste hij vanuit de Vogelwijk naar sportpark Nijlân.

Op de atletiekbaan trainde hij in eerste instantie jonge meerkampers. ,,Wy begûnen mei twa jonkjes en twa famkes. In pear moannen letter stienen der fjirtich.’’

De laatste dertig jaar trainde hij recreatieve loopgroepen, in weer en wind. Een training afgelasten was geen optie, ,,Ek al lei der in meter snie. By min waar gewoan de súdwester op ’e kop.’’

Theo Tjepkema, geboren op 6 december 1931 in Warten, raakte al voor de Tweede Wereldoorlog in de ban van sport. ,,Wy wennen yn Reduzum. De sportferiening hjitte Stânfries en dy organisearre fan alles. Op in dei waarden der ‘lange-afstandsnummers’ rûn. Ut Ljouwert kamen bekende mannen as Castelein en Walstra. In pear freontsjes en ik stienen foaroan en wy waarden hielendal ‘gek’. De oare dei rûnen wy ek fjouwer, fiif kilometer oer de iisbaan. De iene wie Castelein, de oare Walstra. Wy rûnen op klompkes en doe’t wy toarst krigen, dienen wy in klompke út en hellen dêrmei wetter út ’e feart.’’

Zorgen om heit

Ook in de oorlog werd gesport, maar Theo Tjepkema had vooral zorgen om zijn vader, die door de bezetter aan het werk werd gezet in Duitsland. ,,De earste kear kaam heit nei tsien moannen werom. ‘Ik gean net wer’, sei hy.’’

,,Heit dûkte ûnder by syn âlden op ’e pleats, mar se krigen him wer te pakken. Yn ’43 hawwe de Dútsers him ergens efter Berlyn yn in wurkkamp setten. Ja, wy ha bang west, soe heit noch wol werom komme? Pas fjouwer moannen nei de befrijing kaam hy thús. Op in fyts, mar aardich sûn.’’

Theo Tjepkema rondde na de oorlog zijn mulo-studie af en moest in dienst. In die tijd voetbalde hij graag, maar als hardloper leek een mooie carrière in het verschiet te liggen. ,,Ik waard yn Ljouwert lid fan Vitesse, yn deselde moanne as Foekje Dillema. Wy hawwe noch tegearre traind.’’

,,Mar alles feroare troch in swier ûngelok. It wie yn militêre tsjinst. By in potsje fuotbal klapten in oare soldaat en ik keihurd mei de koppen tsjin inoar. Ik hie in ‘schedelbasisfractuur’ en ha seis moannen yn it militêre sikehûs lein. Ik wie 60 kilo, mar doe’t ik út it sikehûs úntslein waard, wie ik 82 kilo. Ik hie suver in ‘búkje’. Dêrnei woe it hurdrinnen net mear.’’

Hij solliciteerde op een baan als gevangenisbewaarder-sportinstructeur in Veenhuizen. ,,Op ’e fyts derhinne. Ik wit net wêrom, mar ik waard oannommen. Wie ’k ynienen ‘ongediplomeerd rijksambtenaar’. Eltse dei moast ik wat betinke foar de delinkwinten.’’

Het ging de onervaren Theo Tjepkema goed af. ,,Ik gie op in dei mei 24 jonges de poarte út, net-wapene, foar in kuiertocht en kaam mei 24 jonges werom. Underweis sei ien fan dy jonges: ‘Meneer, mag ik even een stuk terug, ik ben mijn zakdoek verloren’. Dy jonge siet fiif jier fêst foar deaslach, mar ik fertroude him. It duorre en duorre en der waard al songen: ‘Die zien we nooit meer, te-rug…’. Mar hy kaam werom. Ik ha dêr sân moaie jierren hân.’’

In 1963 vestigde Theo Tjepkema zich in Leeuwarden en ging aan de slag bij de economische controledienst. Hij was inmiddels getrouwd met de uit Friens afkomstige Harmke Lolkema en vader van zoon Sybren en dochter Sijbranda. ,,Harmke en ik binne yn 1955 troud. It jier derfoar ha ’k ek noch wat moais dien.’’

Trots toont hij een Elfstedenkruisje. ,,Jawis, út ’54! Ik ha ’m riden sûnder tarieding. Mei de fyts en de trein nei Ljouwert ta en mem hie soarge foar in pûde bôle en in pûde rezinen. Yn tolve oeren wie ik klear.’’

Theo Tjepkema liet zich in 1968 overhalen om trainer te worden bij AV Lionitas, dat zeven jaar eerder was ontstaan uit Vitesse en Marathon. ,,Dat kaam ek trochdat Sybren graach atletyk dwaan woe. Hy koe aardich rinne en wie ek in goeie heechspringer. Hy hat de twa meter helle. No, ast dan dochs faak op de baan bist… Ik ha in trainerskursus folge en fan dat momint ôf allinnich mar moaie dingen meimakke. Ik koe goed mei bern opsjitte.’’

Bekende namen

Theo Tjepkema liet zich in 1968 overhalen om trainer te worden bij AV Lionitas, dat zeven jaar eerder was ontstaan uit Vitesse en Marathon. ,,Dat kaam ek trochdat Sybren graach atletyk dwaan woe. Hy koe aardich rinne en wie ek in goeie heechspringer. Hy hat de twa meter helle. No, ast dan dochs faak op de baan bist… Ik ha in trainerskursus folge en fan dat momint ôf allinnich mar moaie dingen meimakke. Ik koe goed mei bern opsjitte.’’

Theo Tjepkema zag honderden atleetjes en hardlopers voorbijkomen. Bekende namen? ,,Ach, ik ha der net folle oan dien, mar ik ha Marjon Wijnsma wol traind en ek Elly van Hulst ien kear.’’

Wijnsma veroverde als zevenkampster vijf nationale titels en nam deel aan de Olympische Spelen van 1984 en ’88. Van Hulst was goed voor 68 Nederlandse titels en een wereldrecord en was ook van de partij op de Spelen in Los Angeles en Seoul. ,,En mei wa ik it ek goed fine koe: Sjoerd de Vries. Hy wie in sprinter en trainde by ús.’’ De in Oudehaske geboren kunstschilder overleed dinsdag op 78-jarige leeftijd.

De laatste dertig jaar verzorgde Tjepkema drie looptrainingen per week. ,,Op moarns. Ik bin der spesjaal in jier earder foar mei pensioen gien, op myn 58ste.’’ Een kleine rekensom leert dat hij wekelijks honderd atleten onder zijn hoede had. ,,It ferfeelde noait, ik soarge altiten foar fariaasje.’’

Dat de jaren gingen tellen, ontkent hij niet. Tjepkema draagt inmiddels een pacemaker en heeft soms last van lage bloeddruk. ,,Mar ik bin net ien kear mei de auto nei de baan gien, altiten op de fyts. De lêste jierren wie dat wol in elektryske, want it foel my hieltyd swierder om oer it fiadukt hinne te kommen.’’

Het is mooi geweest, zegt de tot voor kort oudste atletiektrainer van Nederland. ,,88 is bêst âld, sa realistysk moatst wêze. Lokkich is de opfolging aardich regele. It is in grutte omskeakeling, mar ik sil noch wolris op de baan komme te sjen.’’

Door: Peter van der Meeren; Sportverslaggever van A(tletiek) tot Z(eilen), van zesde klasse tot Olympische Spelen. Oog voor de mens achter doelpunt en record.